Świadczenia z pomocy społecznej

Podstawą przyznania świadczenia z pomocy społecznej jest wywiad środowiskowy przeprowadzony przez pracownika socjalnego – w ciągu 14 dni od daty otrzymania informacji o potrzebie przyznania świadczenia lub o zmianie sytuacji osobistej czy też majątkowej osoby lub rodziny korzystającej z pomocy.

Wywiad środowiskowy przeprowadzany jest w :
- w miejscu zamieszkania,

- miejscu stałego lub czasowego pobytu osoby zainteresowanej.

Prawo do świadczeń z pomocy społecznej przysługuje osobom i rodzinom, których dochód na osobę w rodzinie od 01 stycznia 2025 r. nie przekracza (art. 8 p. 1 ustawy o pomocy społecznej):

• osobie samotnie gospodarującej, której dochód nie przekracza kwoty 1.010,00 zł,
• osobie w rodzinie, w której dochód na osobę nie przekracza kwoty 823,00 zł,
• rodzinie, której dochód nie przekracza sumy kwot kryterium dochodowego na osobę w rodzinie.

Przy jednoczesnym wystąpieniu co najmniej jednego z powodów wymienionych w art. 7 pkt 2-15 lub innych okoliczności uzasadniających udzielenie pomocy społecznej:

• ubóstwa,
• sieroctwa,
• bezdomności,
• bezrobocia,
• niepełnosprawności,
• długotrwałej lub ciężkiej choroby,
• przemocy w rodzinie,
• potrzeby ochrony macierzyństwa lub wielodzietności,
• bezradności w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego, zwłaszcza w rodzinach niepełnych lub wielodzietnych,
• braku umiejętności w przystosowaniu do życia młodzieży opuszczającej placówki opiekuńczo-wychowawcze,
• trudności w integracji osób, które otrzymały status uchodźcy,
• trudności w przystosowaniu do życia po zwolnieniu z zakładu karnego,
• alkoholizmu lub narkomanii,
• zdarzenia losowego i sytuacji kryzysowej,
• klęski żywiołowej lub ekologicznej.

Należy zaznaczyć, że samo ubóstwo nie jest podstawą do przyznania świadczeń.

Kryteria dochodowe podlegają weryfikacji co 3 lata, z uwzględnieniem wyniku badań progu minimum socjalnego. Badania progu interwencji socjalnej dokonuje Instytut Pracy i Spraw Socjalnych.

W świetle ustawodawstwa dotyczącego pomocy społecznej przez rodzinę rozumie się osoby spokrewnione lub nie-spokrewnione, pozostające w faktycznym związku, wspólnie zamieszkujące i gospodarujące. Natomiast za dochód rodziny uważa się sumę miesięcznych dochodów osób w rodzinie z miesiąca poprzedzającego złożenie wniosku lub w przypadku utraty dochodu z miesiąca, w którym wniosek został złożony, bez względu na tytuł i źródło ich uzyskania, pomniejszoną o miesięczne obciążenie podatkiem dochodowym od osób fizycznych, składki z tytułu ubezpieczeń: zdrowotnego, emerytalnego, rentowych i chorobowego oraz o kwotę wysokości alimentów świadczonych na rzecz innych osób, jednorazowe pieniężne świadczenia socjalne oraz wartości świadczeń w naturze.

Rodzaj, forma i rozmiar świadczenia dostosowywane są nie tylko do okoliczności uzasadniających przyznanie pomocy, ale także do celów i możliwości pomocy społecznej.

Osoby i rodziny korzystające z pomocy społecznej są zobowiązane do współdziałania z pracownikiem socjalnym w rozwiązywaniu ich trudnej sytuacji życiowej. Brak takiego współdziałania, odmowa zawarcia kontraktu socjalnego, niedotrzymywanie jego postanowień, nieuzasadniona odmowa podjęcia pracy przez osobę bezrobotną lub nieuzasadniona odmowa podjęcia leczenia odwykowego w zakładzie lecznictwa odwykowego przez osobę uzależnioną, mogą stanowić podstawę do odmowy przyznania świadczenia, uchylenia decyzji o przyznaniu świadczenia lub wstrzymania świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej. W przypadku stwierdzenia przez pracownika socjalnego marnotrawienia przyznanych świadczeń, ich celowego niszczenia lub korzystania w sposób niezgodny z przeznaczeniem bądź marnotrawienia własnych zasobów finansowych może nastąpić ograniczenie świadczeń, odmowa ich przyznania albo przyznanie pomocy w formie świadczenia niepieniężnego. W przypadku stwierdzonych przez pracownika socjalnego dysproporcji między udokumentowaną wysokością dochodu a sytuacją majątkową osoby lub rodziny, wskazującą, że osoba ta lub rodzina jest w stanie przezwyciężyć trudną sytuację życiową, wykorzystując własne zasoby majątkowe, w szczególności w przypadku posiadania znacznych zasobów finansowych, wartościowych przedmiotów majątkowych lub nieruchomości, można odmówić przyznania świadczenia.

Osoby i rodziny korzystające ze świadczeń z pomocy społecznej są obowiązane niezwłocznie poinformować organ, który przyznał świadczenie, o każdej zmianie w ich sytuacji osobistej, dochodowej i majątkowej, która wiąże się z podstawą do przyznania świadczeń.

Decyzje o przyznaniu bądź odmowie świadczeń wydawane są w formie pisemnej. Od decyzji wydanej przez Ośrodek przysługuje klientowi prawo odwołania do Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Bydgoszczy – za pośrednictwem Kierownika Ośrodka Pomocy Społecznej.

Świadczeniami z pomocy społecznej zgodnie z ustawą o pomocy społecznej są:

1. świadczenia pieniężne:
   1. zasiłek stały,
   2. zasiłek okresowy,
   3. zasiłek celowy i specjalny zasiłek celowy,
   4. zasiłek i pożyczka na ekonomiczne usamodzielnienie;
   5. pomoc na usamodzielnienie oraz na kontynuowanie nauki,
   6. świadczenie pieniężne na utrzymanie i pokrycie wydatków związanych z nauką języka polskiego dla cudzoziemców, którzy uzyskali w Rzeczpospolitej Polskiej status uchodźcy lub ochronę uzupełniającą;
   7. wynagrodzenie należne opiekunowi z tytułu sprawowania opieki przyznane przez sąd lub zezwolenie na pobyt czasowy udzielone w związku z okolicznością, o której mowa w art. 159 ust. 1 pkt.1 lit. c) lub d) ust. z dnia 12 grudnia 2013 o cudzoziemcach.
2. świadczenia niepieniężne:
   1. praca socjalna,
   2. bilet kredytowany,
   3. składki na ubezpieczenie zdrowotne,
   4. składki na ubezpieczenia społeczne,
   5. pomoc rzeczowa, w tym na ekonomiczne usamodzielnienie,
   6. sprawienie pogrzebu,
   7. poradnictwo specjalistyczne,
   8. interwencja kryzysowa,
   9. schronienie,
   10. posiłek,
   11. niezbędne ubranie,
   12. usługi opiekuńcze w miejscu zamieszkania, w ośrodkach wsparcia oraz w rodzinnych domach pomocy,
   13. specjalistyczne usługi opiekuńcze w miejscu zamieszkania oraz w ośrodkach wsparcia,
   14. mieszkanie wspomagane,
   15. pobyt i usługi w domu pomocy społecznej.
   16. pomoc w uzyskaniu odpowiednich warunków mieszkaniowych, w tym w mieszkaniu wspomaganym, pomoc w uzyskaniu zatrudnienia, pomoc na zagospodarowanie - w formie rzeczowej dla osób usamodzielnianych,

Świadczenia pieniężne i niepieniężne realizowane przez tut. Ośrodek

Rodzaje świadczeń pieniężnych m.in.:

• zasiłek stały – przyznawany jest osobom całkowicie niezdolnym do pracy z powodu niepełnosprawności lub z powodu wieku (kobiety – 60 lat, mężczyźni – 65 lat – w przypadku, gdy nie nabyli świadczeń z innych systemów zabezpieczenia społecznego);

• zasiłek okresowy – przyznawany jest ze względu na długotrwałą chorobę, niepełnosprawność, bezrobocie, ewentualnie możliwość otrzymania lub nabycia uprawnień do świadczeń z innych systemów zabezpieczenia społecznego;

• zasiłek celowy – świadczenie przyznawane na zaspokojenie niezbędnej potrzeby życiowej, a w szczególności na pokrycie części lub całości kosztów zakupu żywności, leków i leczenia, opału, odzieży, niezbędnych przedmiotów użytku domowego, drobnych remontów i napraw w mieszkaniu, a także kosztów pogrzebu. Zasiłek celowy można również otrzymać na pokrycie wydatków związanych ze zdarzeniami losowymi (tutaj warunkiem jego uzyskania nie jest spełnienie kryterium dochodowego w pomocy społ.), np. gdy spalił się dom oraz w przypadku klęski żywiołowej np. powodzi, gradobicia itp.;

• specjalny zasiłek celowy – świadczenie o szczególnym charakterze, przyznawane wyjątkowo osobom i rodzinom, które nie spełniają kryterium dochodowego.

Główne rodzaje świadczeń niepieniężnych:

• praca socjalna – świadczona jest na rzecz poprawy funkcjonowania osób i rodzin w ich środowisku społecznym. Prowadzona jest z osobami i rodzinami w celu rozwinięcia lub wzmocnienia ich aktywności i samodzielności życiowej oraz ze społecznością lokalną w celu zapewnienia współpracy i koordynacji działań instytucji i organizacji, istotnych dla zaspokajania potrzeb członków społeczności. Praca socjalna może być prowadzona w oparciu o kontrakt socjalny i jest świadczona bez względu na posiadany dochód;
• składki na ubezpieczenie zdrowotne – przyznawane osobom pobierającym zasiłek stały, uchodźcom oraz osobom objętym indywidualnym programem zatrudnienia socjalnego lub realizującym kontrakt socjalny;
• składki na ubezpieczenie emerytalno-rentowe – przyznawane osobom, które zrezygnują z zatrudnienia w związku z koniecznością sprawowania bezpośredniej, osobistej opieki nad długotrwale lub ciężko chorym członkiem rodziny oraz wspólnie niezamieszkującymi matką, ojcem lub rodzeństwem;
• sprawienie pogrzebu – pochówek realizowany jest przez pomoc społeczną w przypadku, gdy najbliższa rodzina nie ma możliwości wykonania go we własnym zakresie np. z powodów finansowych lub osobistych;
• schronienie, posiłek, niezbędne ubranie – udzielane osobom tego pozbawionym;
• usługi opiekuńcze w miejscu zamieszkania – udzielane osobom, które z powodu wieku, choroby lub innych przyczyn wymagają takiej pomocy. Usługi opiekuńcze obejmują wsparcie w zaspokajaniu codziennych potrzeb życiowych, opiekę higieniczną, zaleconą przez lekarza pielęgnację oraz, w miarę możliwości, zapewnienie kontaktów z otoczeniem. Usługi te są odpłatne w części lub całości, jeżeli dochód osoby zainteresowanej przekracza kryterium dochodowe;
• specjalistyczne usługi opiekuńcze w miejscu zamieszkania – tak jak usługi zwykłe udzielane są osobom, które z powodu wieku, choroby lub innych przyczyn wymagają pomocy innych osób. Jednakże usługi te wyróżniają się dostosowaniem do szczególnych potrzeb, wynikających z rodzaju schorzenia lub z niepełnosprawności oraz świadczone są przez osoby ze specjalistycznym przygotowaniem zawodowym. Są odpłatne w części lub całości, jeżeli dochód osoby zainteresowanej przekracza kryterium dochodowe;
• ośrodki wsparcia – usługi opiekuńcze oraz specjalistyczne usługi opiekuńcze mogą być świadczone w  ośrodkach wsparcia dziennego, do których zaliczamy m.in. środowiskowe domy samopomocy (dla osób z zaburzeniami psychicznymi) oraz dzienne domy pomocy. Uczestnicy ośrodka wsparcia biorą udział w zajęciach aktywizujących i terapeutycznych oraz mają zapewnione wyżywienie;
• domy pomocy społecznej – przeznaczone są dla osób wymagających całodobowej opieki z powodu wieku, choroby lub niepełnosprawności, które nie mogą samodzielnie funkcjonować w życiu codziennym i którym nie można zapewnić niezbędnej pomocy w formie usług opiekuńczych. Domy pomocy społecznej, w zależności od tego, dla kogo są przeznaczone dzielą się na: domy dla osób w podeszłym wieku, osób przewlekle somatycznie chorych, osób przewlekle psychicznie chorych, dorosłych z niepełnosprawnością intelektualną, dzieci i młodzieży z niepełnosprawnością intelektualną oraz osób z niepełnosprawnością fizyczną.